Lider cybersecurity planujący program cyberhigieny
09 kwietnia 2025

Cyberhigiena – codzienne nawyki, które chronią Twoje dane, prywatność i spokój

Dlaczego cyberhigiena jest ważna?

W wielu organizacjach zagrożenia cyfrowe są nadal postrzegane jako domena działu IT. Tymczasem większość incydentów zaczyna się poza nim – od kliknięcia w fałszywy link, niezaktualizowanej aplikacji, słabego hasła czy pochopnego udostępnienia danych. 
Nie trzeba być specjalistą ds. cyberbezpieczeństwa, by ograniczyć ryzyko. Wystarczy świadomość i konsekwencja w prostych działaniach, które na co dzień mają większy wpływ niż zaawansowane technologie ochronne.

Czym jest cyberhigiena?

Cyberhigiena to codzienne, powtarzalne działania, które chronią Cię w cyfrowym świecie. To nie jest jeden trik czy aplikacja – to zestaw dobrych praktyk. Jak zdrowy styl życia, tylko dla Twojej tożsamości i danych.

Jakie są najważniejsze nawyki cyberhigieny?

  • Używanie unikalnych, silnych haseł – najlepiej z menedżerem haseł.

  • Automatyczne aktualizacje w systemie i aplikacjach.

  • Nie wchodzenie odruchowo w linki z e-maili i SMS-ów.

  • Korzystanie z weryfikacji dwuetapowej (MFA) tam, gdzie to możliwe. 

  • Weryfikacja, czy strona jest bezpieczna.

  • Uważanie na typosquatting – fałszywe strony z literówkami, które wyglądają jak znane marki (np. faceb00k.com zamiast facebook.com).

  • Regularnie czyszczenie nieużywanych kont i aplikacji.

  • Korzystanie z VPN na publicznym Wi-Fi.

  • Monitorowanie swojego adresu e-mail pod kątem wycieków.

1. Używaj silnych, unikalnych haseł

Dlaczego to ważne: Wielu użytkowników ma jedno hasło do wszystkiego. Jeśli wycieknie raz – hakerzy przetestują je wszędzie. To tzw. „credential stuffing”.

Jak to wdrożyć:

  • Zainstaluj menedżer haseł.

  • Zmieniaj hasła do najważniejszych serwisów (bank, e-mail, media społecznościowe).

Nigdy nie zapisuj haseł w pliku tekstowym czy na kartce.

2. Włącz automatyczne aktualizacje oprogramowania

Dlaczego to ważne: Brak aktualizacji to otwarte drzwi dla cyberprzestępców. Aktualizacje łatają luki bezpieczeństwa, które są wykorzystywane w atakach.

Prawdziwa historia: WannaCry – ransomware, które zablokowało świat. W 2017 roku ransomware WannaCry zainfekował ponad 300 000 komputerów w 99 krajach, w tym szpitale i firmy logistyczne. Microsoft opublikował łatkę bezpieczeństwa
na dwa miesiące przed atakiem, ale wiele instytucji jej nie zainstalowało. Efekty?

  • Pacjenci w szpitalach nie mogli mieć przeprowadzonych operacji.

  • Komputery zostały zaszyfrowane – żądano okupu.

  • Straty wyniosły setki milionów dolarów.

Aktualizacje to Twoja cyfrowa szczepionka – skuteczna tylko wtedy, gdy ją stosujesz.

Jak to wdrożyć:

  • Włącz automatyczne aktualizacje systemu i przeglądarki.

  • Regularnie aktualizuj aplikacje – w tym pakiet Office i komunikatory.

 

3. Nie klikaj bezmyślnie w linki

Dlaczego to ważne: E-mail z potwierdzeniem przesyłki? SMS z „problemem z kontem”? Uważaj – phishing nie zawsze wygląda podejrzanie.

Jak to wdrożyć:

  • Sprawdzaj adres nadawcy i dokładnie patrz na link (adres URL).

  • Lepiej samodzielnie wejść na stronę (np. wpisując www.bank.pl).

  • Zgłoś podejrzaną wiadomość do CERT Polska.

4. Monitoruj swoje dane

Dlaczego to ważne: Twoje dane mogły wyciec, a Ty nawet nie będziesz o tym wiedzieć. Zdarza się, że ktoś dowiaduje się o kradzieży tożsamości dopiero wtedy, gdy otrzyma pismo o niespłaconym kredycie, którego nigdy nie brał.

Jak to wdrożyć:

  • Sprawdź swój adres e-mail na stronie Have I Been Pwned (HIBP) – dowiesz się, czy Twoje dane pojawiły się
    w znanych wyciekach.

  • Jeśli Twoje hasło wyciekło – zmień je natychmiast, najlepiej na unikalne i zapisane w menedżerze haseł.

  • Włącz powiadomienia o nowych wyciekach (w menedżerze haseł lub przez HIBP).

  • Sprawdź swoje dane na bezpiecznedane.gov.pl – to darmowe narzędzie stworzone przez Ministerstwo Cyfryzacji i CERT Polska. Umożliwia sprawdzenie, czy Twoje dane (np. e-maile, loginy, hasła) pojawiły się
    w znanych wyciekach.
    Baza jest regularnie aktualizowana przez ekspertów z NASK, więc warto zaglądać tam co jakiś czas, aby trzymać rękę
    na pulsie.

  • Zastrzeż swój PESEL w aplikacji mObywatel – to nowa funkcja, która pozwala zablokować możliwość zaciągnięcia kredytu czy podpisania umowy na Twoje dane.

  • Włącz monitoring kredytowy w BIK – otrzymasz alert, jeśli ktoś będzie próbował wziąć kredyt na Twoje nazwisko lub PESEL.

5. Sprawdzaj, czy strona jest bezpieczna

Dlaczego to ważne: Cyberprzestępcy tworzą fałszywe wersje znanych stron – banków, sklepów, firm kurierskich – niemal nie do odróżnienia od oryginału.

Jak to wdrożyć:

  • Skorzystaj z Google Safe Browsing – wklej podejrzany adres.

  • Sprawdź, czy adres zaczyna się od „https://”.

6. Uważaj na typosquatting – fałszywe strony z literówkami

Dlaczego to ważne: Oszuści stosują technikę zwaną typosquatting, polegającą na tworzeniu stron internetowych, które wyglądają niemal identycznie jak oryginalne serwisy znanych firm. Różnią się jedynie drobną literówką, której łatwo nie zauważyć. Wchodząc na taką stronę, możesz nieświadomie podać swoje dane logowania lub dane karty płatniczej bezpośrednio przestępcom.

Jak to wdrożyć:

  • Zawsze czytaj dokładnie adres strony przed kliknięciem lub logowaniem.

  • Najlepiej wpisuj adresy ręcznie lub korzystaj z zapisanych zakładek w przeglądarce.

  • Jeśli masz wątpliwości – nie klikaj. Skontaktuj się z oficjalnym źródłem lub działem bezpieczeństwa.

  • Uważaj na subtelne różnice, np.:

    • inpost-paczki.net zamiast inpost.pl,
    • vvbank.pl zamiast wbank.pl (litera „W” podmieniona na „vv”),
    • paypaI.com zamiast paypal.com (duże "i" zamiast małego "L"),
    • faceb00k.com zamiast facebook.com (zera zamiast liter „o”).

 

7. Publiczne Wi-Fi? Tylko z VPN

​Dlaczego to ważne: Publiczne sieci Wi-Fi mogą nie być bezpieczne — ktoś siedzący przy stoliku obok w kawiarni może przechwycić dane, które wysyłasz lub odbierasz, np. loginy, hasła czy numer karty. Takie działanie nazywamy atakiem typu Man-in-the-Middle (MITM), czyli „człowiek pośrodku”.

To sytuacja, w której osoba trzecia wchodzi pomiędzy Ciebie a stronę internetową, przez co to, co wpisujesz
(np. hasło), trafia najpierw do niej – zanim dotrze do właściwego serwera.

Jak to wdrożyć:

  • Użyj VPN – np. ProtonVPN, NordVPN, Mullvad.

  • Nie loguj się do banku ani skrzynki e-mail bez VPN-a, jeśli nie ufasz sieci.

 

8. Usuwaj nieużywane konta i aplikacje

Dlaczego to ważne: Nieaktywne konta to drzwi, które możesz zapomnieć zamknąć. Jeśli nie są potrzebne – mogą stać się wektorem ataku.

Jak to wdrożyć:

  • Przejrzyj aplikacje w telefonie – odinstaluj te, których nie używasz.

  • Usuń stare konta (fora, sklepy, portale).

  • Co miesiąc zrób cyfrowe „sprzątanie”.

 

Przydatne narzędzia i linki

 

Podsumowanie

Cyberświadomość mówi Ci, dlaczego warto się chronić. Cyberhigiena mówi Ci, co konkretnie robić każdego dnia. 
Nie potrzebujesz zaawansowanego sprzętu, by być bezpiecznym – potrzebujesz świadomości i działania. Małe nawyki, wdrażane konsekwentnie, mają ogromną moc. 
Cyberprzestępcy nie muszą być genialni – wystarczy, że Ty przez chwilę przestaniesz być czujny.

Zaglądaj regularnie na cybershieldon.pl gdzie tłumaczymy trudne rzeczy prostym językiem – dla użytkowników, którzy chcą być mądrzejsi niż cyberoszuści.

Marta Gach

Specjalistka PMO | Zarządzanie projektami |Edukacja cyberświadomości |Media i kreacja

Strona www stworzona w kreatorze WebWave.